Εδώ και δύο δεκαετίες, οι Illegal Operation και τα δύο «αδελφά» σχήματα –Appalachian Cobra Worshippers και Μανώλης Αγγελάκης & Τα Θηρία–, που πλέον όλα ηχογραφούν υπό τη σκέπη της Inner Ear, αποτελούν πάνω απ’ όλα μια παρέα μουσικών. Μετά τη φιλική αποχώρηση του ιδιοφυούς πολυοργανίστα Αντώνη Λιβιεράτου και του τρομπονίστα Γιάννη Μαρίνου, στα πρώτα τους βήματα, τα μέλη τους έχουν παραμείνει σταθερά: Μανώλης Αγγελάκης (τραγούδι, κιθάρες), Στάθης Ιωάννου (κιθάρες, μπάντζο, φωνή), Κώστας Καταληματίας (μπάσο), Μάριος Σαρακηνός (τύμπανα, κρουστά) και Γιώργος Τσαλκίδης (κοντραμπάσο, τρομπόνι, πλήκτρα, κρουστά, κιθάρες, φωνή).

Για τους Illegal, η επαφή με τα τραγούδια του Cave, αλλά και του συγκεκριμένου άλμπουμ (No More Shall We Part), δεν είναι πρωτόγνωρη εμπειρία. Με το alter ego τους, ως Appalachian Cobra Worshippers δηλαδή, έχουν κάνει μια μοναδική διασκευή στο “Red Right Hand”. Λίγο πριν από την πρόταση του Στέφανου, όμως, είχε προηγηθεί μια άλλη του μεξικάνικου label Músicasolar, που τους ζήτησε μια διασκευή (ως Appalachian) στο τραγούδι “The Sorrowful Wife”, από το ίδιο άλμπουμ του Cave. Η διασκευή αυτή θα συμπεριληφθεί σε ένα άλμπουμ με covers σε τραγούδια από όλες τις περιόδους του Cave, στο οποίο συμμετέχουν καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, μεταξύ αυτών οι Dead Brothers, οι Limiñanas, αλλά και οι Tango With Lions της Κατερίνας Παπαχρήστου. Μάλιστα, ήδη κυκλοφορεί ψηφιακά στο Bandcamp το πρώτο μέρος της συλλογής, αποκλειστικά με Μεξικάνους καλλιτέχνες (όπου αρκετά από τα τραγούδια είναι ερμηνευμένα στα ισπανικά).

Το 2017 κυκλοφόρησε από την Inner Ear το τρίτο τους άλμπουμ, Down, με μια σαφή στροφή προς πιο ελεύθερες μορφές συνθετικής ανάπτυξης, στροφή που γίνεται πιο εμφατική στο τελευταίο τους single, “The Leaf”/”Eleven” (2018), όπου στο πρώτο κομμάτι απουσιάζουν τα φωνητικά. Και κάπου εκεί έμελλε να βρεθεί στον δρόμο τους ο Cave.
«Fate» λέει μονολεκτικά ο Μανώλης. «Με τους Dead Brothers έχουμε μια φιλική σχέση κι αυτοί μας πρότειναν στη Músicasolar» Σχέση που έχει χτιστεί μέσα από τα κοινά τους live, όπως τα πιο πρόσφατα στο Fuzz (2017) και στο Tin Pan Alley (2015). «Από την εταιρεία μάς πρότειναν να κάνουμε το “Sorrowful Wife”. Εμείς θέλαμε να την βγάλουμε κάπως ανώδυνα [με το “Red Right Hand”], αλλά τελικά μας βγήκε σε καλό» συμπληρώνει ο Στάθης. «Το ηχογραφήσαμε και τους το στείλαμε πέρσι το καλοκαίρι, αλλά δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα η συλλογή γιατί κάνουν crowdfunding».
Και προέκυψε τότε και το άλλο πρότζεκτ; «Ναι, συμπτωματικά. Τον Αύγουστο μας πλησίασε ο Στέφανος και μας το πρότεινε. Στην αρχή ήταν να παίξουμε μόνο δύο τραγούδια. Δώσαμε στον Στέφανο να ακούσει αυτό που είχαμε ετοιμάσει [για τη Músicasolar] κι έτσι προέκυψαν 4, μαζί με το “Fifteen Feet…” για το οποίο σκεφτήκαμε την Ελένη [Etten]. Ούτως ή άλλως, εκτιμούμε πολύ την Ελένη κι αυτά που κάνει, πέρα από την πολύ καλή φωνή της, ως άνθρωπο. Έχουμε συνεργαστεί μαζί της, κι εγώ [Στάθης] και ο Μανώλης, από τα πρώτα της βήματα. Έχουμε κάνει παραγωγή σε δικά της πρότζεκτ, από την εποχή των Film ακόμα, έχουμε συνεργαστεί και σε δικά μας, γενικώς είναι σαν αδελφή μας.»
Ο Μανώλης και ο Στάθης αναλαμβάνουν να εξηγήσουν, από την πλευρά του γκρουπ, αυτή τη μοίρα της συνάντησης με τα τραγούδια του Cave. «Είναι ωραίο όλο αυτό. Μας έβγαλε λίγο από τον δρόμο μας, αλλά τώρα θα ξαναγυρίσουμε.» Ως Illegal, όμως, δεν έκαναν πλέον διασκευές – τον ρόλο αυτό τον είχαν αφήσει στο spin-off σχήμα των Appalachian. «Στην πραγματικότητα ούτε αυτά είναι διασκευές, αναδημιουργία είναι. Μουσικοί είμαστε πάνω απ’ όλα, δεν είμαστε δημιουργοί.» Πολλά σχήματα όμως αποφεύγουν να παίξουν κομμάτια άλλων, θέλουν να βασιστούν στο δικό τους υλικό. «Κοίτα, είναι μια πρόκληση η διασκευή, ειδικά με τον τρόπο που προσπαθούμε εμείς να τις κάνουμε. Δεν είναι μια τυπική ή έστω ακριβής αναπαραγωγή του κομματιού. Μέσα εκεί προσπαθούμε να βρούμε κάτι δημιουργικό για μας. Έχουμε αφήσει στην άκρη διασκευές όταν διαπιστώνουμε ότι δεν είναι αρκετά Illegal.»

«Ειδικότερα με τον Cave» συνεχίζει ο Στάθης, «εγώ προσωπικά μάσησα λίγο, γιατί είναι ένα μέγεθος ο Cave – δεν το λέω κομπλεξικά. Είναι ένας μουσικός που τον εκτιμάω πολύ, έχω μεγαλώσει μαζί του. Και το να αναμετρηθείς με τα κομμάτια αυτά… στην αρχή το σκεφτόμουν. Αλλά επειδή είμαστε όλοι μαζί, τελικά, δεν φοβάμαι. Το άλλο πάρα πολύ θετικό με το πρότζεκτ του Στέφανου είναι η επαφή με τον Sclavunos, που ήταν θετική και ευχάριστη και πολλά άλλα. Δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να ερχόμαστε σε επαφή με τέτοιους ανθρώπους. Τους βλέπεις δύσκολα, τους γνωρίζεις ακόμα πιο δύσκολα, το να παίξεις μαζί τους, δεν το συζητάμε…»
«Να συμπληρώσω σε αυτό, ότι είναι και ο Στέφανος» λέει ο Μανώλης. «Αν δεν ήταν ο Στέφανος δεν ξέρω αν θα μπαίναμε σε αυτό τον κόπο – γιατί είναι κόπος. Πρώτα απ’ όλα, ο Στέφανος είναι πολύ καλός φίλος, μας αρέσει η δουλειά του, αλλά πέρα από αυτά, είναι άνθρωπος που όταν θα οργανώσει κάτι, θα γίνει με τον καλύτερο τρόπο. Δηλαδή, ξέρεις ότι θα κουραστείς για έναν ολόκληρο χρόνο, αλλά το αποτέλεσμα θα παρουσιαστεί με τις ιδανικότερες συνθήκες. Είναι κι αυτός ένας λόγος που το κάνουμε, γιατί κι εγώ ήμουν διστακτικός στην αρχή, όχι τόσο επειδή είναι του Cave τα κομμάτια, αλλά γιατί αισθανόμουν ότι μας έβγαζε λίγο από τον δρόμο μας. Πηγαίναμε σε μια καινούρια φάση Illegal και το σταματήσαμε για να κάνουμε αυτά.»

Πισωγύρισμα δηλαδή; «Όχι, σε καμία περίπτωση. Μπροστά πάει, διότι βρίσκεις μια άλλη ισορροπία, μια άλλη πειθαρχία, που θα σου χρειαστεί πάρα πολύ στο άλλο εγχείρημα. Οπότε μας βγήκε σε καλό τελικά. Ξαναβρήκαμε τα βασικά, πολλά βασικά πράγματα. Δηλαδή, ένα κομμάτι τι έχει ανάγκη; Πόσες εξυπνάδες, πόσες μαγκιές χωράει; Πώς ενορχηστρώνουμε ένα κομμάτι, πώς το αναπτύσσουμε; Όταν τα κάνεις όλα με jam, αυτό λίγο σου διαφεύγει. Γιατί εκεί κάνεις ό,τι θέλεις, δεν υπάρχει οικονομία. Όταν όμως είναι συγκεκριμένο το κομμάτι, με συγκεκριμένη δομή, δεν μπορείς να το αφήσεις να πάει όπου βγει.»
Άρα έχουν και μια λειτουργικότητα οι διασκευές; «Βέβαια. Μας βοήθησαν τρελά. Πιστεύω ότι η καλύτερη άσκηση για μια μπάντα» συνεχίζει ο Στάθης, «όπως κάνουν οι αθλητές ενδυνάμωση, είναι οι διασκευές, γιατί αναγκάζεσαι να είσαι συνεπής, ακριβής, συγκεκριμένος και πάντα σε συνεργασία με τους υπόλοιπους. Ως μέσο άσκησης, ακόμα και ατομικά, το καλύτερο είναι να παίζεις κομμάτια άλλων, ακόμα κι αν δεν σου αρέσουν πάντα.» Η φωνή του Μάριου από πίσω υπερθεματίζει: «Ειδικά για τους ντράμερ.» Νωρίτερα, στην πρόβα, ο ίδιος είχε μια ανασφάλεια για το μέτρο σε ένα κομμάτι και ζήτησε τη συμβουλή του Sclavunos. «Δεν θα σου πω εγώ πώς να το παίξεις, αλλά μπορώ να σου δείξω πώς θα το έπαιζα εγώ» του απάντησε ο δίμετρος Jim και με τρεις κινήσεις κάθισε πίσω από τα τύμπανα και μας χάρισε μια ανεπανάληπτη στιγμή. Ύστερα, σηκώθηκε σα να μην είχε συμβεί κάτι και είπε: «Κάπως έτσι το σκέφτομαι, αλλά και πάλι δεν θυμάμαι τι έκανε ο Thomas [Wydler] στο άλμπουμ.»
Ο Κώστας συνοψίζει: «Η διασκευή είναι πάντα μια πρόκληση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το βλέπω σαν μια σύμπτωση. Έγινε πρώτα το ένα κομμάτι, ήρθε ύστερα η πρόταση του Στέφανου και μετά μας πάει το ποτάμι. Οπότε, ας δεις και τη ροή του. Και μετά γυρνάμε πάλι στα δικά μας.»

Ενοχλεί ίσως που αυτό το πρότζεκτ μπορεί να λάβει περισσότερη δημοσιότητα –ιδίως αν κρίνουμε από την προσέλευση στα εγκαίνια της έκθεσης– από τα δικά τους άλμπουμ; «Μακάρι» απαντά κατηγορηματικά ο Μανώλης. «Να πάρει όσο μεγαλύτερη δημοσιότητα, όχι για μας, αλλά για τον Στέφανο, αυτό θέλουμε και ευχόμαστε. Κι αν κι εμείς μπορούμε να συμβάλουμε κάπως σε αυτό, ακόμα καλύτερα. Ούτως ή άλλως, είμαστε μεγάλοι άνθρωποι πια και το έχουμε λύσει αυτό το ζήτημα της δημοσιότητας, όχι τώρα, εδώ και 15 χρόνια, από τότε που ξεκινήσαμε, για να μη σου πω, με τον Στάθη και τον Κώστα, πριν γνωρίσουμε τον Μάριο, από το 1995. Όχι ότι δεν μας αφορά, δεν μας ενδιαφέρει, αλλά δεν είναι αυτό το ζήτημα. Εμείς μουσική κάνουμε, δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς – ούτε παραπάνω, ούτε λιγότερο.»
Κι από εδώ και πέρα; «Από το τελευταίο single και μετά δουλεύαμε σε μια νέα κατεύθυνση. Δεν ξέρουμε πού θα βγει, μπορεί να μας ρουφήξει πάλι το blues, μπορεί και όχι. Ψάχναμε λίγο τον ήχο, δοκιμάζαμε νέα πράγματα, χωρίς συγκεκριμένες δομές στα κομμάτια, πιθανώς και χωρίς φωνή, λίγο πιο στριφνά, ας πούμε.» Ο Μανώλης βάζει στο τραπέζι νέες επιρροές: «Έχουμε πάει σε αρκετές ενδιαφέρουσες συναυλίες τον τελευταίο καιρό [στο Underflow}. Εγώ έχω πάθει πλάκα με τον Mats Gustafsson, αν και δεν μπορώ να παίξω έτσι φυσικά. Επίσης, με ενδιαφέρει πολύ και θα αρχίσω να παίζω και στο άλλο σχήμα του Στάθη, τους Farwest Mandolinistic Orchestra – και είναι πολύ ωραίο όλο αυτό. Φυσικά, δεν μπορούμε εμείς να παίξουμε αυτά που παίζουν ο Gustafsson ή ο Evan Parker, για παράδειγμα, αλλά παίρνεις απλώς έμπνευση και με αυτήν δουλεύουμε σιγά σιγά.»
«Αυτά τα είχαμε ως αναρωτήσεις από πριν, από το Down» συνεχίζει ο Στάθης. «Γιατί το Down προέκυψε από τέσσερα γεμάτα cd, με υλικό από jams, 68 κομμάτια για να διαλέξουμε τα 8. Υπήρχε λοιπόν πάρα πολύ υλικό με τέτοιου είδους μορφή, λίγο abstract. Δεν ξέρουμε πού θα καταλήξουμε.» Ο Μάριος παρεμβαίνει: «Είναι αυτό που κάνουμε τον τελευταίο καιρό. Πάμε σε ένα σπίτι και καθόμαστε για 2-3 μέρες. Εκεί στήνουμε, παίζουμε και γράφουμε όλη μέρα.»

Και ποιο, εν τέλει, είναι το αποτύπωμα αυτής της παρέας, είτε λέγεται Illegal Operation, είτε Appalachian Cobra Worshippers, είτε Μανώλης Αγγελάκης & Τα Θηρία; «Η πραγματική μας ζωή είναι αυτό που κάνουμε εδώ πέρα. Όλα τα άλλα, παρότι μας απασχολούν περισσότερο χρόνο, δεν είναι σημαντικά. Η πραγματική μας ζωή είναι αυτό που έχουμε εδώ μεταξύ μας – και οι οικογένειές μας, βέβαια. Είναι πολύ σημαντικό πράγμα η ποιότητα της σχέσης που έχεις με τους άλλους.»
Και η Ελένη;

Την γνωρίσαμε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας ως τραγουδίστρια των πολύ ελπιδοφόρων, αλλά βραχύβιων, Film. Έκτοτε, η Ελένη Τζαβάρα έχει διαγράψει μια πολύ αξιόλογη πορεία στην ελληνική σκηνή, είτε με τα σόλο πρότζεκτ της, ως Etten, είτε μέσα από τις συνεργασίες της (Mechanimal).
Στις 9 Μαΐου θα βρεθεί στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, συνεισφέροντας την εξαιρετική φωνή της στα τέσσερα κομμάτια που θα ερμηνεύσουν οι Illegal Operation, στη συναυλία που θα γίνει στο πλαίσιο της έκθεσης Stefanos Rokos: Nick Cave and the Bad Seeds, No More Shall We Part, 14 Paintings 17 Years Later.

Πώς προέκυψε λοιπόν αυτή η συνεργασία και πώς σου φαίνεται;
Πώς προέκυψε… Με τον Μανώλη τον Αγγελάκη και τον Στάθη τον Ιωάννου ξεκίνησα να συνεργάζομαι σχεδόν από τότε που άρχισα να ασχολούμαι με τις μπάντες. Ήταν οι παραγωγοί στους δύο πρώτους δίσκους των Film. Οπότε υπάρχει μεγάλη αγάπη και σεβασμός, τους θεωρώ δασκάλους μου. Κάποια στιγμή με παίρνει ο Στάθης στο τηλέφωνο, μου μιλάει και με το που λέει «λοιπόν», εγώ αμέσως λέω από μέσα μου «ναι, Στάθη, ό,τι και να μου πεις εγώ ναι θα σου πω». Και μόλις μου λέει για το πρότζεκτ, δεν το σκέφτηκα καν. Τι να πω για τον Cave; Αγαπημένος… Και η δουλειά του Στέφανου, καταπληκτική.

Και σε ό,τι αφορά τα δικά σου πρότζεκτ, τι ετοιμάζεις, παράλληλα;
Έχω γράψει κάποια δικά μου κομμάτια για το σόλο μου πρότζεκτ [Etten], τα οποία θα κυκλοφορήσουν ως βίντεο και free download. Το πρώτο βίντεο θα το κάνω με τον Γιάννη Καράμπελα, που έχουμε δουλέψει ξανά μαζί στους Mechanimal. Αλλά αυτή τη φορά θέλω να κάνω τα πράγματα με τους δικούς μου όρους, να μην ακολουθήσω την κλασική οδό – δισκογραφία και όλα αυτά. Η αλήθεια είναι ότι κουράστηκα με τα γύρω γύρω και θα ήθελα να ξαναβρώ τη χαρά μέσα από την ίδια τη δημιουργία, χωρίς όλα τα υπόλοιπα.

._

Photos: v_era