Το παρακάτω κείμενο είναι ένα από τα πλέον δύσκολα (εντός και εκτός εισαγωγικών) που έχω προσπαθήσει να γράψω. Το ξεκινώ χωρίς να ξέρω που ακριβώς θα με πάει. Είναι απλώς μία άποψη για ένα άλμπουμ ή είναι πολλά περισσότερα; Πολλές, διάσπαρτες σκέψεις που ενδεχομένως να μην αφορούν κανέναν ή που απλά δεν έχουν θέση στο σχολιασμό ενός δίσκου; Η πρόθεση πάντως είναι να αποτυπώσω τα συναισθήματα μου για τον φετινό υπέροχο δίσκο των Purple Mountains, του τελευταίου μουσικού οχήματος του David Berman. Ο οποίος Berman λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ και ελάχιστες μέρες πριν την έναρξη της περιοδείας για την προώθηση του, αποφάσισε να αφήσει τα εγκόσμια.
Λέω «αποφάσισε», γιατί όπως τελικά αποδείχτηκε, η “αναχώρηση” του στις 7/8/2019, δεν προέκυψε από φυσικό θάνατο αλλά επρόκειτο για αυτοκτονία. Το έκανε (πιθανότατα, απόλυτα συνειδητά) γιατί φαίνεται πως δεν άντεχε άλλο, δεν μπορούσε να κοιτάξει προς το μέλλον. Ενδεχομένως να μην τον γέμιζε πλέον το να παίζει/γράφει τη μουσική που του έδινε ζωή, ίσως και να μην είχε κάτι άλλο να καταθέσει, κάτι ενδιαφέρον να περιμένει. Έτσι, μοιραία, εμείς που μείναμε με το τελευταίο έργο του στα χέρια, εκλαμβάνουμε τους στίχους του σαν τα τελευταία πράγματα που είχε στο μυαλό του, τα έσχατα λόγια που ήθελε να πει ή έστω να απευθύνει δημόσια.
Δεν ξέρω, αλλά μου φαίνεται συγκλονιστικό όλο αυτό, και ενδεχομένως (δεν το έχω πολυψάξει) μοναδικό ή σπάνιο στα μουσικά χρονικά. Όλη η αλληλουχία γεγονότων μοιάζει με πολύ ψαγμένο σενάριο ενός ψυχολογικού θρίλερ με ιδιαίτερα κακό τέλος. Το 2009 σταματά κάθε δραστηριότητα με την προηγούμενη μπάντα του (Silver Jaws). Μεσολαβεί μία δεκαετία δισκογραφικής εξαφάνισης, με ελάχιστες ζωντανές εμφανίσεις ή συμμετοχές εδώ και εκεί, με συγγραφή ενός βιβλίου (συνολικά έχει γράψει δύο) και μικρή ενασχόληση με άλλες μορφές τέχνης. Θάνατος της μητέρας του το 2014, ενώ είχε ήδη παραδεχθεί ότι έχει, σε κάποιο απροσδιόριστο βαθμό -καθώς δεν ήθελε να δεχθεί περίθαλψη- μίας μορφής κατάθλιψη. Σε αυτά, προσθέτουμε και ένα διαζύγιο από τη γυναίκα του- και μπασίστρια στους Silver Jaws- Cassie Berman, που του στοίχησε πολύ, παρά το γεγονός ότι παρέμειναν κοντά ο ένας στον άλλο. Ξαφνική επανεμφάνιση με τον εν λόγω -σπουδαίο- δίσκο, ανακοίνωση περιοδείας και, ώρες πριν την πρώτη ζωντανή εμφάνιση, έρχεται η είδηση του θανάτου του. Λίγες μέρες μετά μαθαίνουμε ότι επρόκειτο για αυτοκτονία…

Είναι όλο δύσκολο να το κατανοήσει κανείς, δύσκολο να το δεχθεί. Αλλά από την άλλη, μια ματιά γύρω μας είναι ικανή να λύσει τις πιθανές απορίες μας. Η μοναξιά, οι ψυχικές ασθένειες, τα οικονομικά προβλήματα, η κακία, η απομόνωση και η αποξένωση φέρνουν απελπισία που δεν μπορεί κανείς να ξέρει την κατάληξη τους. Και τι ακριβώς τέλος θα είναι αυτό; “Lately, I tend to make strangers wherever I go” αναφέρει σε μια σπιρτόζικη αποστροφή, στο καλύτερο κομμάτι του δίσκου, το All My Happiness is Gone (πόσο ενδεικτικός της κατάστασής του τίτλος; Πόσο πιο σαφής να γίνει;), ενώ η μοναξιά δείχνει να αποτελεί σημαντικό σημείο στο στιχουργικό κομμάτι, άρα και στο μυαλό του. Στο γλυκό, folky She’s Making Friends, I’m Turning Stranger, συνεχίζει να μιλάει για αποξένωση (προφανώς στη σχέση με τη γυναίκα του αυτή τη φορά): “God knows I'd never try to change her / She's my friend and I'm her stranger / She's making friends, and I'm turning stranger”. Ο δε θάνατος της μητέρας του, πυροδότησε τη συγγραφή του πρώτου κομματιού για το δίσκο (I Loved Being My Mother’s Son), ίσως να γέννησε και την όλη ιδέα δημιουργίας του. Μουσικά θα έλεγα πως είναι από τα λιγότερο ενδιαφέροντα, όμως πάλι στο στιχουργικό κομμάτι διακρίνει κανείς απίστευτη θλίψη: “When she was gone, I was overcome / The simple fact left me stunned / I was n't done being my mother's son / Only now am I seeing that being's done”.
Πόσο διαφορετικά «διαβάζει» κανείς τους στίχους του άλμπουμ, αλλά, κακά τα ψέματα, πόσο διαφορετικά ακούει και λαμβάνει τη μουσική και το συνολικό έργο, μετά από το γεγονός της οικειοθελούς αποχώρησης από τη ζωή του Berman, ενός ανθρώπου που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς, με τελευταίους του Woods (Jeremy Earl, Jarvis Taveniere), που ανέλαβαν και την παραγωγή του άλμπουμ. Φαντάζομαι πως ακόμα και οι κριτικές δίσκων που γράφτηκαν πριν και μετά το θάνατό του, αυθόρμητα και φυσιολογικά, θα έχουν μεγάλες διαφορές (στο ύφος) μεταξύ τους. Είναι αναπόφευκτο. Γιατί δε γίνεται να μη προβληματιστείς, όταν μετά το γεγονός, ξαναδιαβάζεις: “Thoughts of the shortness of life may beget / Bouts of shortness of breath in your chest / Doubts about the worth of the nights you got left”. Αυτοί είναι οι στίχοι του εκπληκτικού folk/pop διαμαντιού που λέγεται Storyline Fever, που δε χορταίνω να το ακούω, ξανά και ξανά.
Ο δίσκος αυτός, λοιπόν, είναι από τους λίγους στα όσα χρόνια ακούω μουσική, στον οποίο σαν πρώτη προτεραιότητα είχα τους στίχους, αφού διευκρινίσω ότι ολόκληρο τον άκουσα μετά το θάνατο του Berman. Αρχικά εκεί επικεντρώθηκα, τους διάβασα πριν την πρώτη ακρόαση και στη συνέχεια επαναλάμβανα τις αναγνώσεις κατά τη διάρκεια των επόμενων ακροάσεων. Η μαυρίλα, η ανθρώπινη, γήινη απόγνωση του David, οι απλές και καθημερινές κραυγές αγωνίας και το διάχυτο παράπονο που βγαίνει, είναι ασύλληπτα.
Δεν μπορώ να γνωρίζω αν θα έγραφα άλλα πράγματα, αν τον άκουγα νωρίτερα. Ίσως να έγραφα λιγότερο φορτισμένα, λιγότερο προβληματισμένα ή -ακόμα και- δακρύβρεχτα. Το σίγουρο είναι ότι το άλμπουμ, συνολικά, θα μου άρεσε το ίδιο γιατί απλά είναι ένα δημιούργημα που δε μπορώ να αντιληφθώ πως μπορεί να μην αρέσει. Βέβαια, θα μείνω πάντα με την απορία αν ο David το έπλασε όντως για να αρέσει, ή για να αποτελέσει μέρος μιας θλιβερής εξόδου…! Ίσως όμως και λυτρωτικής. Darkness and Cold!
*2 τραγούδια που θα ομορφύνουν τη ζωή σας (αλλά δυστυχώς συννέφιασαν τη δική του): All My Happiness Is Gone, Darkness and Cold.
8,5/10

Photo: Brent Stewart